Khiếu nại lần đầu là quyền cơ bản của công dân được quy định trong pháp luật Việt Nam, nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ trong các quyết định hành chính. Quy trình khiếu nại này cho phép cá nhân, tổ chức yêu cầu cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xem xét lại các quyết định hoặc hành vi hành chính mà họ cho rằng không hợp pháp. Việc thực hiện khiếu nại không chỉ góp phần đảm bảo quyền và lợi ích của mọi công dân mà còn thể hiện sự trách nhiệm của các cơ quan hành chính. Do đó, hiểu rõ về quy trình và hồ sơ để khiếu nại lần đầu là rất cần thiết đối với mọi công dân.
1. Khiếu nại là gì?
Khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân Việt Nam đã được pháp luật ghi nhận và bảo đảm để thực hiện. Cụ thể, theo như quy định tại khoản 1 Điều 2 Luật khiếu nại thì khiếu nại được hiểu là việc công dân, tổ chức, cơ quan hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại các quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi họ có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
Như vậy, khiếu nại không chỉ là quyền mà còn là công cụ quan trọng giúp công dân bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình. Họ có quyền yêu cầu xem xét lại những quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật được cho là không đúng quy định pháp luật, từ đó đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong quản lý nhà nước.
2. Quyền và nghĩa vụ của người khiếu nại
Tại Điều 12 Luật Khiếu nại có quy định về quyền và nghĩa vụ của người khiếu nại.
- Người khiếu nại có các quyền như sau:
- Tự mình khiếu nại;
Riêng đối với các trường hợp người khiếu nại là người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự thì người đại diện theo pháp luật của họ sẽ là người thực hiện việc khiếu nại.
Trường hợp người khiếu nại ốm đau, già yếu, có vấn đề về thể chất hoặc vì lý do khách quan khác mà không thể tự mình khiếu nại thì vẫn có thể ủy quyền cho cha, mẹ, vợ, chồng, anh, chị, em ruột, con đã thành niên hoặc người khác có năng lực hành vi dân sự đầy đủ để thực hiện việc khiếu nại thay mình.
- Nhờ luật sư tư vấn pháp luật hoặc ủy quyền cho luật sư khiếu nại để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình một cách tốt nhất;
- Được tham gia đối thoại hoặc ủy quyền cho người đại diện hợp pháp của mình để tham gia việc đối thoại;
- Được biết, đọc, sao chụp, sao chép tài liệu, chứng cứ do người giải quyết khiếu nại thu thập để giải quyết khiếu nại, trừ những thông tin, tài liệu thuộc bí mật Nhà nước;
- Được yêu cầu cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan đang lưu giữ, quản lý thông tin, tài liệu liên quan tới nội dung khiếu nại cung cấp thông tin, tài liệu đó cho mình;
- Được yêu cầu người giải quyết khiếu nại áp dụng các biện pháp khẩn cấp để ngăn chặn hậu quả có thể xảy ra do việc thi hành quyết định hành chính bị khiếu nại;
- Được đưa ra các chứng cứ về việc khiếu nại và giải trình ý kiến của mình về chứng cứ đó;
- Nhận văn bản trả lời về việc thụ lý giải quyết khiếu nại, nhận quyết định giải quyết khiếu nại;
- Được khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp đã bị xâm phạm và được bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật;
- Được khiếu nại lại lần hai hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định;
- Được rút đơn khiếu nại.
- Bên cạnh các quyền trên thì người khiếu nại còn có nghĩa vụ:
- Phải khiếu nại đúng người có thẩm quyền giải quyết;
- Trình bày một cách trung thực sự việc, cung cấp chứng cứ hợp pháp, cung cấp thông tin, tài liệu liên quan cho người giải quyết khiếu nại và chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung, tài liệu mà mình đã trình bày, cung cấp;
- Chấp hành quyết định hành chính, hành vi hành chính mà mình khiếu nại trong thời gian khiếu nại, trừ trường hợp quyết định, hành vi đó bị tạm đình chỉ thi hành;
- Chấp hành nghiêm chỉnh quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật.
3. Hồ sơ và thủ tục giải quyết khiếu nại lần đầu
Hồ sơ và thủ tục giải quyết khiếu nại lần đầu là những bước quan trọng để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân trong quá trình khiếu nại. Việc nắm rõ quy trình và các tài liệu cần thiết sẽ giúp nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại.
3.1. Hồ sơ khiếu nại lần đầu của người khiếu nại
Căn cứ Điều 8 Luật khiếu nại thì việc khiếu nại được thực hiện bằng hình thức trực tiếp hoặc thông qua đơn khiếu nại.
Trong trường hợp khiếu nại bằng đơn khiếu nại thì phải bao gồm các nội dung được quy định tại khoản 2 Điều 8 Luật khiếu nại:
“Trường hợp khiếu nại được thực hiện bằng đơn thì trong đơn khiếu nại phải ghi rõ ngày, tháng, năm khiếu nại; tên, địa chỉ của người khiếu nại; tên, địa chỉ của cơ quan, tổ chức, cá nhân bị khiếu nại; nội dung, lý do khiếu nại; tài liệu liên quan đến nội dung khiếu nại và yêu cầu giải quyết của người khiếu nại. Đơn khiếu nại phải do người khiếu nại ký tên hoặc điểm chỉ.”
Trường hợp khiếu nại trực tiếp thì người tiếp nhận hướng dẫn người khiếu nại soạn viết đơn hoặc người tiếp nhận trực tiếp ghi nhận nội dung. Theo đó, dù người khiếu nại tự soạn đơn hay người tiếp nhận ghi nhận nội dung đơn thì đều phải đáp ứng các nội dung, hình thức được quy định tại khoản 2 Điều 8 Luật khiếu nại.
3.2. Hồ sơ giải quyết khiếu nại lần đầu của người giải quyết khiếu nại.
Theo như quy định tại Điều 11 Thông tư 06/2024/TT-TTCP ngày 01/07/2024 người dân khiếu nại lần đầu cần chuẩn bị sẵn hồ sơ giải quyết khiếu nại, phân loại giấy tờ, tài liệu liên quan thành 03 nhóm như sau:
- Nhóm 01 các văn bản chủ yếu, bao gồm:
- Đơn khiếu nại hoặc văn bản ghi nội dung khiếu nại; văn bản ủy quyền hoặc cử người đại diện (nếu có);
- Thông báo thụ lý khiếu nại;
- Báo cáo kết quả kiểm tra quyết định, hành vi hoặc quyết định kỷ luật bị khiếu nại (nếu có);
- Văn bản giao nhiệm vụ xác minh nội dung khiếu nại (nếu có) và quyết định xác minh;
- Văn bản gia hạn thời gian giải quyết khiếu nại (nếu có);
- Đơn rút khiếu nại hoặc thông báo đình chỉ giải quyết (nếu có);
- Báo cáo kết quả xác minh;
- Quyết định giải quyết khiếu nại;
- Văn bản công khai quyết định giải quyết khiếu nại.
- Nhóm 02 là các văn bản, tài liệu được ban hành trong quá trình giải quyết khiếu nại, gồm có:
- Văn bản đề nghị cung cấp thông tin, tài liệu, bằng chứng liên quan đến khiếu nại;
- Biên bản làm việc với người khiếu nại, đại diện, luật sư, trợ giúp viên pháp lý, và các bên liên quan;
- Văn bản thông báo tổ chức đối thoại, biên bản đối thoại và báo cáo kết quả đối thoại (nếu có);
- Quyết định trưng cầu giám định, văn bản đề nghị giám định, và kết quả giám định (nếu có);
- Quyết định tạm đình chỉ thi hành quyết định hành chính bị khiếu nại và quyết định hủy bỏ tạm đình chỉ (nếu có).
- Nhóm 3 là thông tin, tài liệu, bằng chứng thu thập được trong quá trình giải quyết khiếu nại, cụ thể bao gồm:
- Tài liệu do người khiếu nại, đại diện, luật sư, trợ giúp viên pháp lý, và các bên liên quan cung cấp;
- Tài liệu do người bị khiếu nại cung cấp;
- Thông tin, tài liệu từ cơ quan, tổ chức, cá nhân khác (nếu có);
- Biên bản giao nhận thông tin, tài liệu và bằng chứng;
- Văn bản, báo cáo của người bị khiếu nại và cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan, cùng với giải trình về quyết định hành chính bị khiếu nại (nếu có);
- Tài liệu khác có liên quan (nếu có).
3.3. Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại lần đầu
Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại lần đầu được quy định từ Điều 27 đến Điều 35 Luật khiếu nại. Theo đó, trình tự giải quyết khiếu nại gồm các bước chính:
- Thụ lý khiếu nại
- Xác minh nội dung khiếu nại
- Tổ chức đối thoại
- Quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu
- Gửi quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu
Ngoài ra, trong quá trình giải quyết khiếu nại, khi xét thấy cần thiết, người giải quyết khiếu nại có thể áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm đình chỉ thi hành quyết định bị khiếu nại theo Điều 35 Luật khiếu nại.
3.4. Trình tự, thủ tục lập hồ sơ giải quyết khiếu nại lần đầu
Căn cứ theo quy định mới nhất tại Điều 10 Thông tư 06/2024/TT-TTCP ngày 01/07/2024 quy định trình tự lập hồ sơ giải quyết khiếu nại thực hiện theo các bước như sau:
Bước 1: Mở hồ sơ
- Hồ sơ được mở từ ngày người có thẩm quyền ra thông báo thụ lý giải quyết khiếu nại;
- Căn cứ dựa vào thông báo thụ lý giải quyết khiếu nại, người được giao lập hồ sơ sẽ mở và cập nhật thông tin ban đầu về hồ sơ đó.
Bước 2: Tiến hành thu thập, cập nhật văn bản, tài liệu vào hồ sơ
- Người được giao lập hồ sơ có trách nhiệm thu thập, cập nhật văn bản, tài liệu trong quá trình giải quyết khiếu nại vào hồ sơ đã mở, bảo đảm sự chính xác, toàn vẹn và đầy đủ của hồ sơ;
- Các văn bản, tài liệu trong hồ sơ phải được sắp xếp theo nhóm quy định tại Điều 11 Thông tư 06/2024/TT-TTCP ngày 01/07/2024.
Bước 3: Kết thúc hồ sơ
- Hồ sơ được kết thúc vào ngày người có thẩm quyền gửi quyết định giải quyết khiếu nại theo quy định hoặc ban hành văn bản thông báo đình chỉ giải quyết khiếu nại (nếu có);
- Người được giao lập hồ sơ có trách nhiệm rà soát lại những nội dung công việc như sau:
- Kiểm tra toàn bộ văn bản, tài liệu có trong hồ sơ;
- Loại bản trùng, bản nháp ra khỏi hồ sơ;
- Chỉnh sửa tiêu đề, số và ký hiệu hồ sơ cho phù hợp;
- Hoàn thiện lần cuối và kết thúc hồ sơ.
Vừa rồi là những thông tin pháp luật về “Khiếu nại lần đầu” liên quan đến quyền và nghĩa vụ của người khiếu nại, hồ sơ và trình tự thủ tục giải quyết khiếu nại…Nếu như còn có những vướng mắc khác xoay quanh vấn đề này, hãy liên hệ ngay với Công ty Luật Phong Gia theo thông tin bên dưới bài viết.
Đội ngũ Luật sư giỏi của chúng tôi sẽ đồng hành cùng bạn, giúp bạn vượt qua các thách thức pháp lý để đạt được kết quả tốt nhất. Hãy đăng ký tư vấn pháp luật miễn phí tại website: Luật sư Khánh hoặc liên hệ với chúng tôi theo thông tin sau:
CÔNG TY LUẬT PHONG GIA
Địa chỉ trụ sở: Số 29 đường số 55, phường Thảo Điền, Tp. Thủ Đức, Tp. Hồ Chí Minh.
Facebook: https://www.facebook.com/LuatsuoTpHCM
Email: duykhanh.phonggiagroup@gmail.com
Lưu ý: Nội dung tư vấn trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, tùy từng thời điểm mà quy định của pháp luật có sự thay đổi dẫn đến tư vấn trên không còn phù hợp. Chính vì vậy, Quý Khách hàng có góp ý hoặc cần tư vấn vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi. Chân thành cảm ơn!
